مکمل در پرورش قارچ دکمه ای چیست؟

افزودن مکمل به معنی افزودن موادی با پروتئین بالا به کمپوست می باشد و هدف از این کار افزایش میزان باردهی محصول است اما میزان این افزایش به دو دلیل، بسیار متغیر است:

• دلیل اول اینکه کیفیت کمپوست، تاثیر بسیار زیادی بر میزان کارآیی مکمل مورد استفاده دارد.
• ثانیاً، میزان بخار آمونیاک موجود در کمپوست هم، بر روی اثرات مکمل ها و میزان کارآیی آن ها تاثیر می گذارد.

بنابراین بر خلاف باور اکثر افراد، همیشه وجود مکمل به معنی افزایش تولید نیست بلکه تاثیر آن ها بر میزان باردهی، تحت شرایط محیطی هم قرار دارد.

۱- تاریخچه استفاده از مکمل ها

افزودن مکمل به کمپوست، از سال ۱۹۶۲، با افزودن موادی به بستر که مستقیماً توسط قارچ ها جذب می شد، آغاز گردید اما بررسی دقیق مکمل ها و تأثیراتی که آن ها در بازدهی محصول می گذارند، از اوایل دهه ۱۹۸۰ شروع شد.

۲- انواع مکمل

به طور کلی مکمل ها را براساس نوع مواد تشکیل دهنده آن ها، در دو گروه تقسیم بندی می کنند:

۱-۲- مکمل های گیاهی

این نوع مکمل ها، مبتنی بر وجود آرد لوبیاست و میزان پروتئین موجود در این مواد، ۴۸-۶۰ درصد است.

ماده موثره این مکمل ها، آرد لوبیا است. برای تهیه این مکمل، ابتدا آرد لوبیا را به وسیله گرما یا فرمالین ضدعفونی می کنند و بعد برای تولید مکمل استفاده می شود. علت این ضدعفونی این است که:

– سرعت رها سازی مواد غذایی را کاهش می دهد، که فورمالین در این زمینه اثرگذاری بیشتری دارد، زیرا فرمالین با مواد غذایی پیوند محکم ایجاد کرده و مانع از آزاد سازی سریع آن ها می شود.

– محلول حاصل از مکمل را ضدعفونی می کند.

۲-۲- مکمل های حیوانی

در این مکمل ها، ماده اصلی، وجود پروتئین های حیوانی (کراتین) می باشد. کراتین عمدتاً در پوست حیوانات وجود دارد ولی از پر پرندگان هم برای تهیه مکمل حیوانی استفاده می شود که پودر پر، ۸۰ درصد پروتئین دارد.

مکمل های حیوانی را با گرما ضدعفونی می کنند تا هم عاری از آلودگی شود و هم پروتئین ها به راحتی توسط میسلیوم های قارچ جذب شود. البته با هیدرولیز کردن هم عمل ضدعفونی انجام می شود که این روش باعث می شود که پروتئین ها آسان تر و سریع تر جذب شوند.

۳- زمان افزودن مکمل ها

مکمل ها را می توان در دو زمان به کمپوست اضافه نمود. در مرحله اسپان زنی و دیگری دقیقاً قبل از افزودن خاک پوششی

۱-۳- افزودن مکمل در مرحله اسپان زنی

افزودن مکمل در این زمان این مزیت را دارد که دو کار را در یک زمان انجام می دهیم (افزودن اسپان و افزودن مکمل) اما عیب این روش این است که مکمل ها که به عنوان مواد غیر انتخابی هستند، به کمپوست که انتخابی است، افزوده می شود و این کار احتمال ایجاد یا افزایش کپک را زیاد می کند.

۲-۳- افزودن مکمل در زمان افزودن خاک پوششی

با افزودن مکمل در این زمان، بیشترین بازدهی با حداقل ریسک به دست می آید. سایر مزیت های اضافه کردن مکمل در این روش نسبت به روش قبلی عبارتند از:

– این زمان برای ارزیابی شرایط کمپوست زمان خوبی است و این امکان وجود دارد که زمان تلقیح افزایش یابد.

– رشد میسلیوم ها تا حد زیادی از رشد میکروارگانیسم های رقیب و مضر جلوگیری کرده و اثر منفی آن ها را از بین می برد.

۴- نکات مهم درباره مکمل ها

– مواد مکمل، خاصیت انتخابی برای میسلیوم قارچ خوراکی ندارند این بدین معنی است که پس از افزودن مکمل ها، عوامل بیماری زا و کپک ها هم می توانند از آن ها استفاده کنند در نتیجه بیماری ها افزایش می یابند.

– اگر مکملی که استفاده می شود، ضدعفونی نشده باشد، میزان عوامل بیماری زا در کمپوست زیاد می شوند.

– در صورت استفاده از مکمل های ضدعفونی شده با فرمالین، میزان عوامل بروز کپک و میزان کپک زدگی افزایش نمی یابد ولی در صورت استفاده از گرما، این احتمال افزایش می یابد. به همین دلیل، روش ضد عفونی با گرما، نسبت به روش ضد عفونی با فرمالین، ضریب موفقیت کمتری دارد.

– تحقیقات نشان داده است که قارچ هایی که بر روی کمپوست حاوی مکمل رشد می کنند، میزان آمینواسید و نیتروژن بیشتری دارند.

– بر اساس مطالعات انجام شده، مکمل ها تأثیر معنی داری بر جذب مواد معدنی توسط قارچ ها ندارند.

– میزان آب موجود در کمپوست تحت کشت، تأثیر کمی بر روی اثر و کارآیی مکمل ها دارد.

– غنی بودن کمپوست (که می تواند ناشی از میزان نیتروژن موجود در آن باشد) مهم ترین فاکتوری است که بر میزان اثرگذاری و کارآیی مکمل ها، تأثیر گذار است.

– توجه داشته باشید که میزان افزایش بازدهی ناشی از مکمل ها را نمی توان تنها با میزان افزایش نیتروژن موجود در کمپوست، اندازه گیری و مشخص نمود.

– این نکته بسیار حائز اهمیت است که:

کمپوستی را که نامناسب و مشکل دار تلقیح نموده اید را نمی توان با افزودن مکمل اصلاح کرد بلکه با این کار، کیفیت کمپوست تولید شده را بدتر و خراب تر می کنید.

منبع: دیتاقارچ