۹ نکته در انتخاب محل مناسب برای احداث واحد تولید پرورش قارچ دکمه‌ای

قبل از طراحی و احداث سالن پرورش قارچ دکمه ای باید به نکاتی توجه نمود که بعد از احداث، امکان تغییر بسیاری از موارد وجود ندارد، بنابراین پیشنهاد می کنیم قبل از احداث سالن پرورش خود به این نکات توجه نمایید.

۱-داشتن استراتژی بلند مدت

در طراحی سالن پرورش قارچ دکمه‌ای، از همان ابتدا یک استراتژی بلندمدت داشته باشید. فرض کنید شرایط کاملاً در آینده فراهم خواهد بود. شما حداکثر قصد دارید به چه ظرفیتی از تولید دست پیدا کنید. رعایت این مسئله در طراحی سالن‌ها و راهروهای دسترسی و هواسازها می‌تواند برنامه توسعه احتمالی آینده شما را از طرف هزینه‌های مجدد بی‌نیاز کند. پس فرض را بر شرایط مناسب در نظر بگیرید و برنامه‌ریزی آینده را نیز مدنظر قرار دهید.

۲- دسترسی به بازارهای فروش

با وجودی­ که مصرف قارچ خوراکی تقریباً در اغلب نقاط کشور عمومیت یافته است، با این وجود بعضی از مناطق پتانسیل بهتری برای عرضه و فروش دارند و با توجه به اینکه تولید قارچ تازه یک محصول با ماندگاری و قابلیت انبارش پایین است، حمل و نقل آن نیز نیاز به کامیون‌های مخصوص دارد (هر چند در کشور اغلب تولیدکننده‌ها این مسئله را رعایت نمی‌کنند). بنابراین بهتر است که مزارع پرورش به مراکز عرضه و فروش نزدیک باشند.

خوشبختانه ماندگاری پایین قارچ تازه امکان صادرات از کشورهایی مثل چین را محدود می‌کند و یک نقطه قوت محسوب می‌شود. طراحی و ساخت سالن در مرزهای صادراتی به کشورهای همسایه می‌تواند یک بازار مطمئن ایجاد کند مشروط بر اینکه قبل از احداث باید اطلاعات کاملی از وضعیت صادرات به کشور مقصد اعم از میزان مصرف سرانه، فصول مصرف، قیمت عرضه عوارض گمرکی، مسائل و قوانین بهداشتی کشور مقصد، هزینه و نحوه حمل و … را جمع‌آوری، بررسی و تحلیل نموده و سپس تصمیم‌گیری نمود.

۳- امکان دسترسی به یک کمپوست مناسب

امکان دسترسی به یک کمپوست مناسب یکی از متغیرهای مهم است چون دمای کمپوست تحویلی یک پارامتر بسیار مهم است. نزدیک بودن به مراکز عرضه کمپوست هم از جهت کیفیت کمپوست تحویلی و هم از جهت هزینه حمل و نقل می‌تواند مورد توجه قرار گیرد.

۴- دسترسی به آب سالم، برق و منابع انرژی

موارد مصرف آب در سالن پرورش برای آبیاری سالن‌ها (رشد و نمو قارچ‌ها)، تأمین رطوبت، شست ‌و شو و نظافت سالن‌ها، پاستوریزه‌کردن خاک‌پوششی و سالن‌ها و … است. حتی‌الامکان آب برای آبیاری سالن پرورش قارچ دکمه ­ای باید آب شرب یا آب با EC پایین و PH خنثی باشد. در  دوره جامع عملی و کاربردی آبیاری پرورش قارچ به طور کامل درمورد آب آبیاری صحبت شده است.

بابت بقیه موارد می‌توان در صورت محدودیت با اتخاذ تدابیر مناسب، از آب با EC بالاتر استفاده کرد.

دسترسی به برق صنعتی و منابع انرژی نیز یکی از موارد مهم می‌باشد که در تعیین محل احداث واحد باید در نظر گرفته شود. نزدیک بودن به شبکه برق شما را از صرف هزینه ­های سنگین برق‌رسانی جلوگیری می‌کند.

۵- اقلیم منطقه

در حالت تئوری، دمای هوای بیرون نباید بر یک سالن بسته ایزوله (ایزوله یعنی هیچ‌گونه تبادل حرارتی بین سالن و محیط نمی‌باشد) تأثیر داشته باشد اما در عمل، بهترین عایق‌ها هم ضریب انتقال حرارت دارند و صفر نمی‌باشند و ورود جریان هوای آزاد و رفت‌وآمدها، سالن را از حالت ایزوله خارج می‌کند. در مناطقی که دمای هوا اختلاف زیادی با دمای سالن پرورش دارد، هزینه کنترل دما افزایش می‌یابد که باز می‌توان گفت بهترین آب‌وهوا اقلیم معتدل و نزدیک به دمای پرورش می‌باشد؛ رعایت این نکته نیز هزینه‌های جاری تولید را کاهش خواهد داد. توصیه می کنیم مقاله ۱۱ روش کاهش مصرف انرژی در سالن های پرورش قارچ دکمه ای را مطالعه بفرمایید.

۶- ظرفیت واحد پرورش

 پس از احداث واحد، هزینه‌های جاری تولید به دو دسته تقسیم می‌شوند: هزینه‌های ثابت و هزینه‌های متغیر

هزینه­ های ثابت: به هزینه‌هایی گفته می‌شود که افزایش ظرفیت باعث کاهش هزینه به ازای هر کیلو قارچ می‌باشد. مانند هزینه مدیریت، نگهبانی، راننده، سالن­داری و…

هزینه­ های متغیر: به هزینه‌هایی گفته می‌شود که با افزایش ظرفیت به نسبت افزایش می‌یابند. مانند هزینه خرید کمپوست و خاک‌پوششی و اغلب هزینه‌های پرسنل.

سعی کنید حداقل برنامه تولید خود، از یک مقداری مثلاً ۳۰۰ تن در سال کمتر نباشد (این عدد می‌تواند برای واحدهای مختلف متغیر باشد) بالا بودن ظرفیت تولید از یک طرف به علت کاهش هزینه ثابت به ازای هر کیلو کاهش می‌یابد، از طرف دیگر برنامه تولید خطی‌تر و منظم‌تر هم از جهت فروش بهتر و برنامه‌ریزی پرسنلی بهتر صورت خواهد گرفت.

برای مثال فرض کنید شما یک انتخاب بین ۳۲ و ۴۸ سالن پرورش داشته باشید در حالت ۴۸ سالن چون هر شش روز هفته برنامه کاری پرسنل پر می‌باشد، کارگران مربوطه تخصصی می‌شوند و نیاز به جابه‌جایی از یک قسمت به قسمت دیگر نیست و هم تولید یک برنامه خطی ­تر می­ شود و فروش نیز فراز و نشیب کمی را تجربه خواهد نمود و از طرف دیگر هزینه‌های ثابت شما سرشکن می‌شود و به ازای هر کیلو قارچ کاهش می‌یابد.

سعی کنید حداقل ۱۶ سالن در برنامه توسعه داشته باشید تا هزینه‌ها کمتر و تولید و فروش خطی باشد.

۷- دوری از مراکز آلوده‌کننده صنعتی

بخارات و گازهای بعضی از مواد صنعتی آلوده‌کننده و نزدیکی به مراکز تولیدی دیگر مثل مرغداری‌ها، یکی از پارامترهای مهم است که نباید از آن ساده گذشت.

۸- واحدهایی که تغییر کاربری داده شده

واحدهای تغییر کاربری داده شده از این جهت که دست کارفرما را برای احداث یک واحد حرفه‌ای به‌شدت محدود می‌کند چندان توصیه نمی‌شود. عدم امکان تغییر در ابعاد و طراحی قفسه‌ها و سالن‌ها، محدودیت در برنامه‌ریزی و توسعه، عدم عایق‌کاری مناسب و … جزء محدودیت‌های آن خواهد بود.

۹- ایاب ‌و ذهاب کارکنان

کسب ‌و کار پرورش قارچ خوراکی در کشور ما مکانیزه نیست (مکانیزاسیون در پرورش قارچ را جداگانه بررسی خواهیم کرد) و به‌شدت به نیروی انسانی وابسته است که به علت کشاورزی بودن نوع فعالیت، ساعت چندان منظمی هم ندارد، لذا در احداث واحد پرورش قارچ خوراکی باید به بحث در دسترس بودن نیروی کارگری دقت کنید و هزینه ایاب ‌و ذهاب نیز باید در بررسی‌ها مورد توجه قرارگیرد. نزدیک بودن به شهر و روستا و محل سکونت، هزینه‌های ایاب ‌و ذهاب جاری پرورش قارچ را کاهش می‌دهد.

منبع: دیتا قارچ