بیوفیلترها در پرورش قارچ دکمه ای چیست؟
در فرآیند کمپوست سازی، شوینده های هوا (Air Washer) می توانند بخار آمونیاک را از بین ببرند اما این شوینده ها، درمورد همه آلاینده ها، کارآمد نیستند. از طرفی دیگر در صورت استفاده از آب برای جذب و حذف مواد تولید کننده بو، آب به صورت اشباع در آمده و دیگر نمی تواند مواد بودار بیشتری را جذب کند. یک روش برای حذف یا کاهش قابل ملاحظه بو در فرآیند کمپوست سازی، استفاده از فیلترهای زیستی (Biofilter) است.
بیوفیلتر چیست؟
بیوفیلتراسیون یکی از مهم ترین فرآیندهایی است که برای کنترل بو از روی مواد بودار مثل زغال چوب و کمپوست، ترکیبات آلی فرار، سولفید هیدروژن و آمونیاک استفاده می شود. در بیوفیلترهای از میکروارگانیسم های تثبیت شده روی یک بستر متخلخل، برای کاستن از مقدار آلاینده های موجود در یک جریان گازی استفاده می شود. در این فیلترها، میکروارگانیسم ها به دو طریق قرار گرفته اند:
– میکروارگانیسم ها، یا در داخل یک لایه نازک زیستی (Biofilm) (که روی سطح آکنه های بستر را می پوشاند) قرار گرفته اند.
– حالت دیگر این است که میکروارگانیسم ها به صورت معلق در فاز آبی پیرامون آکنه ها، رشد می کنند.
به طور کلی بیوفیلترها دارای دو قسمت اصلی هستند: بیوماس و یک لایه پارچه نازک که بر روی بیوماس قرار می گیرد، بیوماس شامل یک بستر فیلتر کننده مانند چمن و علف جارو، پوست درخت، مخلوط پوست درخت و هوموس، خاک اره، فیبرهای نارگیل و … است که این مواد خنثی هستند.
طرز کار بیوفیلترها
هوای آلوده، در هنگام عبور از فیلترهای زیستی تصفیه می شوند بدین صورت که بیوماس، آلودگی های هوا را جذب کرده و به عنوان مواد غذایی مورد نیاز برای رشد و نمو باکتری ها استفاده می کند از طرفی تولیدات این بیوماس، ترکیباتی هستند که به محیط زیست آسیب نمی رسانند که شامل آب، حرارت و دی اکسید کربن هستند.
ارگانیسم ها در داخل توده بیوماس زندگی کرده و تولید مثل می کنند و پس از مرگ نیز بقایای آن ها، به وسیله سایر میکروارگانیسم ها، مورد استفاده قرار می گیرند.
در فرآیند کمپوست سازی، برای از بین بردن بو، استفاده از بیوفیلترها نسبت به فیلترهای دیگر بهتر است زیرا هوای خروجی در همه لحظات و موارد، دارای بوی یکنواخت نیست و شدت آن متفاوت است از طرف دیگر، میکروارگانیسم ها در شرایط عادی نمی توانند در هر لحظه فعالیت خود را با تغییر مواد موجود در هوای خروجی، تغییر دهند بنابراین در این گونه موارد، مواد آلی موجود در بیوماس فیلتر، کربن مورد نیاز برای فعالیت میکروارگانیسم ها را در اختیار آن ها قرار می دهند.
لذا تغییر شدت جریان هوای خروجی و میزان مواد موجود در هوا تاثیر سویی بر فعالیت میکروارگانیسم ها نخواهد داشت و در نتیجه این فیلترها به خوبی می توانند هوای آلوده ناشی از کمپوست را تصفیه کنند.
مزایای بیوفیلترها
– بیوفیلترها، هزینه پایینی را برای راه اندازی و اجرا نیاز دارند.
– جریان آلوده ثانویه تولید نمی کنند.
– ترکیباتی که در نتیجه تصفیه هوای آلوده ایجاد می کنند شامل دی اکسید کربن و آب و حرارت است که اثر تخریبی بر محیط زیست ندارند.
– به طور کارآمد، مواد آلوده در هوا را حذف می کند.
– افت فشار در این فیلترها کم است.
معایب بیوفیلترها
– برای استفاده از این فیلترها، سطح زیر بنای بزرگی مورد نیاز است.
– برای غلظت های بالای آلودگی هوا نامناسب است زیرا نمی توانند به خوبی عملکرد خود را نشان دهند.
– احتمال انسداد توسط ذرات گرد و عبار معلق در هوا برای این فیلترها وجود دارد و درنتیجه بیوماس از بین خواهد رفت.
– احتمال فاسد شدن بستر نیز وجود دارد.
– مواد آلی موجود در آن ها (کاه، چوب درخت و ..) به مرور پوسیده شده و درنتیجه عمر بیوفیلترها کوتاه خواهد شد.
عوامل مؤثر بر عملکرد و طول عمر بیوفیلترها
عوامل مختلفی بر میزان اثر بخشی بیوفیلترها و طول عمر آن ها تاثیر گذار است که در ادامه به برخی از آن ها اشاره خواهیم نمود:
– میزان بار ایجاد شده بر روی بیوماس موجود در فیلترها
تجزیه بخار آمونیاک، وابسته به زمان است و میکروارگانیسم ها برای انجام هر مرحله از تجزیه، نیاز به زمان مشخص دارند. درصورتی که میزان آمونیاک زدوده شده توسط میکروارگانیسم ها کمتر از مقدار تولید شده در سالن در یک مقطع زمانی مشخص باشد، آمونیاک اضافی، در آب موجود در بیوماس جذب شده که این امر سبب بالا رفتن اسیدیته بیوماس و از بین رفتن میکروارگانیسم ها می شود. معمولاً در عمل برای اینکه این حالت پیش نیاید، ابتدا پیش گرما به هوا داده می شود تا مقداری از آمونیاک آن زدوده شود.
– میزان اسیدیته
اگر محیط زندگی میکروارگانیسم ها بیش از حد اسیدی شود، میکروارگانیسم ها از بین خواهند رفت. برای افزایش کارایی و عمر بیوفیلترها، باید ابتدا موادی را که سبب اسیدی شدن بیوماس می گردند را زدود و سپس آن هوا را از بیوفیلترها عبور داد که برای اینکار ابتدا از شوینده های هوا استفاده می شود.
– دما و رطوبت
اگر دما و رطوبت به اندازه کافی باشد، باکتری های موجود در فیلتر، سبب کاهش بو می شوند بنابراین در استفاده از این فیلترها باید به این نکته توجه داشت که در کنار بیوفیلتر، یک منبع جهت آب پاشی بر روی این مواد و یک منبع جهت سرد کردن فیلتر قرار گیرد تا باکتری ها هنگام جریان هوا، در صورت وجود رطوبت کافی و دمای پایین، بتوانند به بهترین شکل فعالیت نمایند.
– ظرفیت مواد برای نگهداری آب
مواد مورد استفاده در بیوفیلترها، باید ظرفیت بالایی در نگهداری آب داشته باشند تا بتوانند رطوبت مورد نیاز جهت فعالیت میکروارگانیسم ها را تأمین کنند.
– قدرت جمعیت میکروبی موجود در فیلتر برای جذب هوای آلوده
هر چه قدرت رشد و تکثیر میکروارگانیسم ها بالا باشد، مسماً باعث می شوند که بتوانند هوای آلوده بیشتری را جذب کرده و درنتیجه بازدهی بیوفیلتر افزایش خواهد یافت.
و در ادامه …
– دمای بسترهای موجود در بیوفیلترها بیشتر از ۴۰-۳۵ درجه و کمتر از ۱۵ درجه سانتی گراد نشود.
– آمونیاک در هوا وجود نداشته باشد و یا در صورت موجود، میزان آن کمتر از PPM 30 در متر مکعب در هوا باشد.
– هوا باید مرطوب باشد (تقریباً ۹۵ درصد) تا از خشک شدن بستر بیوفیلترها جلوگیری شود.
– سرعت جریان هوا به میزان ۲۰۰-۱۵۰ متر مکعب هوا در هر ساعت و از هر متر مربع فیلتر صورت گیرد.
– میزان رطوبت موجود در فیلترهای زیستی بین ۷۰-۵۰ درصد باشد.
منبع: دیتا قارچ