حشرات قارچ دکمه ای

همه ی پرورش دهندگان قارچ دکمه ای با مشکل آفات روبرو هستند اما نکته ی مهم این است که بتوانند این عوامل را شناسایی کنند و متوجه شوند که هرکدام از آن ها در کدام مرحله وارد واحد تولیدی پرورش قارچ می شوند. آفات معمولاً عامل انتقال بیماری‌ها هستند و خیلی سریع تکثیر می‌شوند، بنابراین شناخت دقیق نوع آفات لازم است چون روش کنترل آن بستگی به سیکل زندگی و خصوصیات رشد و نموی آن دارد.

در این مقاله صرفاً به معرفی آفات و حشرات مهم سالن های پرورش قارچ دکمه ای می پردازیم و در مقالات بعدی به روش های مبارزه با آن ها پرداخته می شود.

آفات به روش های زیر به محصول آسیب می رسانند:

• با جلوگیری از رشد میسلیوم ها در بستر رشد
• با توسعه سریع تر در بستر نسبت به میسلیوم های قارچ که رقیب برای موادغذایی بستر محسوب می شوند.
• با آسیب زدن به میسیلیوم های قارچ مثلاً تغذیه از میسیلیوم ها
• با آسیب زدن به خود قارچ ها مثلاً ایجاد تونل یا سوراخ در داخل اندام قارچ ها

به‌طورکلی آفات به سه دسته کنه‌ها، حشرات و نماتدها تقسیم می‌شوند. خسارت آفات از مرحله بذرزنی تا مرحله برداشت محصول وجود دارد. قارچ‌ها در یک محیط پوشیده، زیستگاه مناسبی برای آفات ایجاد می‌کنند تا جایی که آن‌ها از شرایط نامساعد محیطی محافظت می‌شوند. علاوه بر این درجه حرارت و رطوبت مطلوب در سالن‌های پرورش، شرایط را برای بیشترین فعالیت و افزایش جمعیت آفات فراهم می‌کند؛ بنابراین اقدامات لازم جهت جلوگیری از ورود این آفات به سالن‌های پرورش باید انجام گیرد، اگرچه روش‌های شیمیایی کنترل آفات باید به‌عنوان قدم آخر در نظر گرفته شود.

۱- کنه‌ ها Mites 

کنه‌ها جانورانی ذره‌بینی و پوشیده از کرک هستند که قادر به پرواز کردن نیستند. ۵۴ گونه از کنه‌ها در مناطق مختلف جهان گزارش‌شده است که ۱۶ گونه از آن‌ها خسارت اقتصادی شدیدی به سالن‌های پرورش قارچ وارد می‌کنند. بهترین دما برای رشدشان دمای ۲۵ درجه سانتی‌گراد است و معمولاً از بذر و میسیلیوم های قارچ‌ها تغذیه می‌کنند.

 از آنجایی‌ که منجر به ازهم‌گسیختگی شبکه میسیلیومی می‌شوند می‌توانند عوامل بیماری‌زا را به‌راحتی منتقل کنند. کنه‌ها بر روی پایه و کلاهک فرورفتگی‌هایی ایجاد می‌کنند که گاهی حتی باعث قطع شدن پایه قارچ شده و کلاهک می‌افتد. وجود کنه ها می تواند نشانگر این باشد که پاستوریزاسیون به خوبی صورت نگرفته است. چهار خانواده مهم از کنه‌ها که به قارچ‌های دکمه‌ای خسارت می‌زنند عبارت‌اند از:

1. کنه ریشه‌ای یا کنه کاه: به ریشه و ته قارچ آسیب می‌زند.
2. کنه ذره‌ای: کنه‌هایی که دوستدار قارچ دکمه‌ای نیز نامیده می‌شوند.
3. کنه فلفل قرمزی: توده‌های قرمزرنگ بر قارچ و کمپوست ایجاد می‌کنند. این کنه معمولاً از تریکودرما تغذیه می‌کند و آفت قارچ نیست و فقط بازارپسندی قارچ را کم می‌کند ولی انتشار آلودگی‌ها مخصوصاً کپک سبز توسط این کنه دور از انتظار نیست.
4. کنه پابلند: به علت داشتن پاهای دراز به این نام معروف است.

کنه فلفل قرمزی

آسیب ناشی از کنه فلفل قرمزی

۲- حشرات

مگس ها و پشه ها معمولاً توسط بوی متصاعد شده از بسترها، قارچ ها و یا میسیلیوم جذب می شوند. لاروهای حشرات از میسیلیوم ها تغذیه نموده و تا رسیدن کامل محصول این حشرات ۲-۳ نسل کامل را می گذرانند و در هنگام باردهی قارچ تونل هایی در داخل کلاهک و ساقه حفر می کنند. بافت هایی از قارچ که مورد حمله ی حشرات قرار می گیرند راحت تر و سریع تر دچار بیماری ها می شوند.

حشرات معمولاً عامل انتقال بیماری‌ها نیز هستند. دوره زندگی آن‌ها ۳۰-۴۰ روز طول می‌کشد بنابراین خیلی سریع تکثیر می‌شوند. جلوگیری از ورود حشرات به سالن‌های پرورش کار سختی است و همیشه وجود حشرات در سالن‌های پرورش قارچ دکمه‌ای امری طبیعی بوده است ولی جهت جلوگیری از تکثیر و خسارت‌های آن‌ها نباید نسبت به آن‌ها بی‌اهمیت بود.

۱-۲- کک ها

کک‌ها از جمله حشرات هستند که با ایجاد تونل در قارچ و با فضولات خود در سطح کلاهک منجر به کثیفی قارچ می‌شوند. مگس‌ها و پشه‌ها، سیاریدها، فوریدها از حشرات اصلی در قارچ دکمه‌ای هستند.

۲-۲- مگس های سیارید Sciarids

سیاریدها به پشه‌های بزرگ نیز معروف‌اند که باریک و سیاه هستند و در تمام طول سال فعالیت دارند و معمولاً سریعاً به حشره‌کش‌ها مقاوم می‌شوند. از آنجایی‌ که سیاریدهای بالغ دارای قدرت پرواز هستند به‌ راحتی اسپور بیماری‌ها را منتقل می‌کنند ولی لاروهای این حشرات به میسیلیوم ها و قارچ بالغ حمله می‌کنند و لکه‌های قهوه‌ای‌ رنگ بر سطح اندام قارچ ایجاد می‌کنند. از طرفی با قطع شبکه میسیلیومی از ریسه دوانی میسیلیوم ها در کمپوست جلوگیری می‌کنند.

مگس سیارید

بر خلاف مگس های فورید، که آفات فصلی هستند، سیارید ها می توانند در تمام طول سال در مزرعه قارچ حضور داشته باشند و یکی از دلایلی که این مگس ها به حشره کش ها مقاوم می شوند، همین است.

لارو مگس سیارید

۳-۲- مگس های فورید Phorids

فوریدها به مگس‌های قوزدار معروف‌اند که پشتی خمیده و رنگی قهوه‌ای دارند. در تابستان فعالیت دارند. لارو فوریدها از قارچ و میسیلیوم ها تغذیه می‌کنند.

مگس فورید

معمولاً جمعیت مگس ها در فصل تابستان و پاییز افزایش می یابد. در طی این فصول تکثیر و مهاجرت مگس های فورید به شدت زیاد می شود. این مگس ها در در اطراف منابع روشنایی بسیار فعال هستند و می توانند برای قارچ چین ها مزاحمت ایجاد کنند.

لارو مگس فورید

۴-۲- مگس های سیسید

سسیدها یا مگس‌های مازو با چشم غیرمسلح به‌سختی دیده می‌شوند. معمولاً جذب نور می‌شوند. این خانواده هم به میسیلیوم های قارچ دکمه‌ای حمله می‌کنند.

۳- نماتدها (کرم های حلقوی)

این جانداران کرمی شکل هستند و با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شوند. شرایط خیلی مرطوب مناسب ازدیاد و تکثیر این جاندار است. نماتدها علاوه بر میسیلیوم ها به اندام بارده قارچ نیز حمله می‌کنند. حضور نماتدها در بستر کشت نشان از کاهش عملکرد محصول است. منبع رایج نماتدها کاه و کاش گندم مرطوب، کودهای حیوانی، خاک‌پوششی، کمپوست های مصرف‌شده، آب آبیاری و ابزار آلوده هست. در صورتی که پاستوریزاسیون کمپوست به خوبی صورت نگرفته باشد و یا بر روی خاک پوششی آب زیادی ریخته شود، این امکان وجود دارد که نماتدها خسارت ایجاد کنند.

کمپوستی که آلوده به نماتد شده است حالت خیس و فرورفته دارد و میسیلیوم ها و پین هدها از سفید به سمت قهوه‌ای شدن متمایل می‌شوند. نماتدهای موجود در سالن‌های پرورش به دو دسته نماتدهای ساپروفیت (تغذیه از مواد در حال پوسیدن) و نماتدهای میکوفیت (تغذیه از خود قارچ) تقسیم می‌شوند.

منبع: دیتا قارچ