استفاده از ضایعات چای به‌عنوان ماده پوششی جدید در کشت قارچ دکمه ای Agaricus bisporus
استفاده از چای در خاک پوششی قارچ دکمه ای
پوشش دهی خاک نقش مهمی در کشت قارچ دارد. پیت یک ماده پوششی خوب برای کشت قارچ است اگرچه مواد پوششی مختلفی به جای پیت توسط محققان بررسی شده است. محیط خاک‌پوششی عامل مهمی در دست‌یابی به تولید مطمئن و عملکرد بالای قارچ است.
یکی از مهم‌ترین مسائل در پرورش قارچ دکمه‌ای استفاده از مواد پوششی ارزان، در دسترس و مطلوب می‌باشد. در مناطق شرقی دریای سیاه در ترکیه گیاه چای به‌خوبی گسترش یافته و کشاورزان چای پرورش می‌دهند؛ بنابراین در این مناطق باقی‌مانده و ضایعات چای به میزان زیاد یافت می‌شود. ممکن است از باقی‌مانده‌های گیاه چای نیز بتوان در پرورش قارچ دکمه‌ای استفاده نمود.
در مطالعات، خواص فیزیکی و شیمیایی یک ماده پوششی خوب را این‌گونه بیان نمودند که شامل بالا بودن میزان تخلخل و ظرفیت نگهداری آب، PH ۲/۷-۲/۸، میزان آهک ۵/۲-۵/۳% و نیتروژن کل ۷/۰-۸/۰%، مقدار کم عناصر مغذی آلی و غیر آلی و عاری بودن از آفات و بیماری‌ها است و به طور عملی خصوصیات یک خاک‌پوششی بر روی عملکرد قارچ، باید دارای ۱۸۰–۲۰۰% ظرفیت نگهداری آب، تخلخل ۷۸%، ظرفیت هوای ۱۲ درصد، PH ۳/۷-۵/۷، ماده آلی۴۷%، نیتروژن کل ۲۲/۱% و نسبت ۲۱: ۱ کربن به نیتروژن باشد. در این مطالعه به‌طور عملی به صحت این موارد نیز پرداخته می‌شود.
این آزمایش در کشور ترکیه انجام گرفته است که در آن از ضایعات تولیدی چای در طول رشد گیاه چای، جهت ماده پوششی در پرورش قارچ استفاده شده است و میزان عملکرد به‌دست‌آمده با عملکرد خاک پیت مقایسه شده است. تیمارهایی که در این آزمایش استفاده شده است شامل:
۱٫ باقی‌مانده‌های تولیدی چای (TW)
شامل کلش‌های خشک‌شده و برگ‌های فیبری چای که بعد از رشد گیاه چای، باقی‌مانده است.
۲٫ باقی‌مانده‌های تخمیری چای (FTW)
ضایعات تولیدی چای که در ابتدا به میزان ۷۰% مرطوب شده است و در یک اتاق با دمای ۵±۲۵ درجه سانتی گراد، هر دو روز یک‌بار در فاصله بیش از یک ماه مخلوط گردیده است.
۳٫ مخلوطی از باقی‌مانده‌های چای و پیت
مخلوطی از باقی‌مانده‌های چای و پیت به نسبت ۱: ۱ (TW+P)
۴٫ خاک پیت بدون هیچ مخلوطی دیگر به‌عنوان یک ماده پوششی استاندارد
به‌منظور تنظیم سطح طبیعی PH به همه‌ی تیمارهای پوششی سنگ گچ افزوده شد و برای ضدعفونی کردن آن‌ها فرمالین ۲% به تیمارها اسپری گردید. قارچ‌ها در کیسه‌های cm ۳۸×۵۰×۲۰ که دارای ۱۰ کیلوگرم کمپوست بذرزنی شده بود، پرورش داده شدند. پس از اتمام مرحله اسپان ران در کمپوست، مواد پوششی به ضخامت ۴ سانتی‌متر به هر کیسه داده شد. دما در اتاق‌های کشت در ۵±۱۶ درجه سانتی گراد و رطوبت در محدوده ۸۰-۸۵% تنظیم گردید.
پس از سفید شدن میسیلیوم ها در سطح مواد پوششی، هوادهی جهت القای تولید اندام بارده قارچ انجام گردید. عملکرد روزانه برحسب کیلوگرم در مترمربع برای هر تیمار پوششی در یک دوره ۴۰ روزه ثبت گردید. برخی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی تیمارهای پوششی ازجمله کربن، میزان مواد آلی، PH، میزان نمک‌ها، میزان کلسیم کربنات، نیتروژن کل و ظرفیت نگهداری آب اندازه‌گیری گردید.
نتیجه گیری:
بر اساس نتایج، نه باقی‌مانده‌های چای (TW) و نه باقی‌مانده‌های تخمیری چای (FTW) را نمی‌توان به‌تنهایی به‌عنوان ماده پوششی استفاده کرد؛ زیرا استفاده از ضایعات چای به‌تنهایی به‌عنوان یک ماده پوششی موجب افزایش عملکرد در مقایسه با عملکرد پیت به‌عنوان یک ماده پوششی نشد، ترکیب ضایعات چای با پیت به نسبت ۱ به ۱ موجب افزایش عملکرد نسبت به باقی‌مانده‌های چای (TW) و باقی‌مانده‌های تخمیری چای (FTW) شد. ازاین‌روی ترکیب باقی‌مانده‌های چای و پیت (TW+P) در نسبت ۱ به ۱ را می‌توان به‌عنوان یک ماده پوششی خوب در کشت قارچ استفاده کرد.
گزارش شده است که یک ماده پوششی خوب باید دارای ظرفیت نگهداری آب و درصد تخلخل خوبی باشد. رابطه مثبت بین تخلخل و عملکرد قارچ اثبات شده است. ولی در این مطالعه، بیشترین عملکرد در پوشش پیت مشاهده شد که ظرفیت نگهداری آب کم‌تری هم داشت، از طرفی در مطالعه‌ای که توسط نوبل و کیز در سال ۱۹۹۵ انجام گردید، مشخص شد هیچ رابطه‌ای بین تخلخل و ذخیره آب در مواد پیت و عملکرد قارچ یا مقدار ماده خشک وجود ندارد؛ بنابراین نتایج نشان می‌دهد که داشتن ظرفیت نگهداری آب بالا در مواد پوششی برای دست‌یابی به عملکرد بالاتر در کشت قارچ لازم است ولی کافی نیست.
علاوه بر درصد تخلخل و ظرفیت نگهداری آب، مقدار مواد آلی و غیر آلی ماده پوششی اثر مهمی بر روی عملکرد قارچ دارد. بر این اساس یک خاک‌پوششی خوب باید مقدار کمی یون‌های آلی و عناصر مغذی آلی داشته باشد. ماده پوششی ترکیب باقی‌مانده‌های چای و پیت (TW+P) موجب کاهش مقدار نمک شده و عملکرد را در ۳۰ و ۴۰ روز افزایش می‌دهد. این نشان می‌دهد که کاهش مقدار نمک در ماده پوششی موجب افزایش عملکرد و تولید قارچ می‌شود. به‌طور کلی مقدار کم املاح در ماده پوششی در تولید قارچ مطلوب است.
مقدار کل نیتروژن در ماده پوششی معمولاً بین ۷/۰% تا ۸/۰% در کشت قارچ است. هر چه مقدار کربن و نیتروژن در ترکیب باقی‌مانده‌های چای و پیت (TW+P) نسبت به باقی‌مانده‌های چای (TW) و باقی‌مانده‌های تخمیری چای (FTW) بیشتر باشد، افزایش عملکرد در پوشش‌های پیت و ترکیب باقی‌مانده‌های چای و پیت (TW+P) بالاتر خواهد بود.
در کشت قارچ، استفاده از ماده پوششی با مقدار منیزیم بالا موجب افزایش ۵/۰ درصد عملکرد ولی تأخیر در رشد قارچ می‌شود. در این مطالعه اثر منیزیم و پتاسیم موجب کاهش عملکرد شد زیرا ترکیب پیت با باقی‌مانده‌های چای (TW+P) موجب کاهش مقدار این دو عنصر و افزایش عملکرد می‌شود.
غلظت کل یون آهن در ماده پوششی دارای اثر مثبتی بر روی تولید قارچ است. پیشنهاد می‌شود که سولفات یون آهن ۲۰۰ ppm به کمپوست افزوده شود تا زمان برداشت قارچ جلو بیفتد. مقدار آهن و منیزیم بین تیمارهای ترکیب باقی‌مانده‌های چای و پیت (TW+P) و پیت مشابه بود و عملکرد هم در یک دوره ۳۰-۴۰ روزه در این دو تیمار تفاوتی نشان ندادند. مقدار بالای یون آهن در ماده پوشش باعث افزایش عملکرد در ۴۰ روز می‌شود در حالی که ترکیبات آلی و غیر آلی دیگر در ماده پوششی موجب کاهش عملکرد قارچ می‌شود.
در مقایسه‌ی عملکرد قارچ حاصل از خاک پیت با عملکرد قارچ حاصل از مواد پوششی ضایعات چای، عملکرد پیت بیشتر بود ولی ترکیبی از ضایعات تولیدی چای با خاک پیت به نسبت ۱: ۱ عملکرد قارچ را افزایش داد.
این نتایج نشان داد که ترکیب ضایعات چای و پیت یک ماده پوششی جدید و عملی است که بجای استفاده از ماده پوششی پیت گران‌قیمت و کمیاب، از ماده پوششی ترکیب باقی‌مانده‌های چای و پیت (TW+P) استفاده گردد.
منبع : دیتا قارچ
مهم اینه که عملی امکان پذیر بشه